Haagvaarder 34 (hoofdartikel)

Brugwachtershuisjes langs de Vliet

Bediening op afstand

Door de steeds verdergaande automatisering gebeurt het openen en sluiten van bruggen steeds vaker op afstand. De oude Tolbrug tegenover de Heeswijkstraat, een basculebrug uit 1956, wordt al bediend vanuit het brugwachtershuisje bij de nieuwe Tolbrug. De Provincie is eigenaar van de bruggen en is voornemens om de Nieuwe Tolbrug, de Kerkbrug en de Wijkerbrug tussen nu en twee jaar te automatiseren, waardoor bediening op afstand mogelijk wordt. Of en welke brugwachtersonderkomens dan hun functie verliezen is nog niet bekend.

Gelukkig is er wel oog voor deze bouwwerkjes. Stabien voert op het ogenblik, in opdracht van de provincie, een inventarisatie uit naar instandhouding van deze waterstaatkundige objecten.

Huidige situatie

Alleen de Oude Tolbrug wordt elektrisch bediend. De andere drie bruggen worden nog handmatig geopend en gesloten. In de zomermaanden zijn de brugwachtershuisjes in verband met de drukke pleziervaart tussen 6.00 uur en 22.00 uur fulltime bezet. In de wintermaanden worden de Kerkbrug en de Wijkerbrug door dezelfde brugwachter bediend, die zich dan per brommer naar de andere brug spoedt.

Twee brugwachtershuisjes

De Nieuwe Tolburg tegenover Drievliet is waarschijnlijk de enige brug in Nederland met twee brugwachtershuisjes. In 1996 werd een nieuw huisje in gebruik genomen, omdat het oude niet meer voldeed aan de eisen van deze tijd. Het oude huisje uit 1891, dat door de gemeente Voorburg op de monumentenlijst is geplaatst, verkeert in een slechte staat. Als niet snel tot restauratie wordt overgegaan moet het als verloren worden beschouwd.

Architectuur

Nieuwe Tolbrug

De gevels van het oude brugwachtershuisje bij de Nieuwe Tolbrug bestaan uit houten vakwerk, opgevuld met rode baksteen in halfsteensverband en het is voorzien van een tentdakje met schoorsteen. De vensters zijn voorzien van houten luiken.

In 1892 moesten de oude Tolbrug en wasserij Burchvliet worden gesloopt in verband met de verbreding van de Vliet. Op foto’s is te zien dat bij die brug zo’n zelfde brugwachtershuisje stond. Niet uit te sluiten is dat dit huisje is benut voor de Nieuwe tolbrug, ook wel Kippetjesbrug, die in 1893 in gebruik is genomen

Kerkbrug

Ook de gevels van dit huisje bestaan uit vakwerk. Het schildakje is bedekt met dakleer en heeft houten goten. Het terrein wordt afgebakend door een houten hekwerk en een gietijzeren toegangshekje dat toegang geeft tot het bruggehoofd. Voorheen stond het huisje aan de andere kant van de Vliet. Het moest in 1977 wijken voor de verbreding van de Westvlietweg en is in zijn geheel opgetakeld en op de huidige locatie geplaatst.

Wijkerbrug

Deze brug dateert uit 1891. Duidelijk is te zien dat het brugwachtershuisje ooit deel heeft uitgemaakt van een boerderij. Het witgepleisterde pandje met zwarte plint, houten schuifventer en een dakbedekking van “gesmoorde Hollandse pannen” dateert waarschijnlijk uit ongeveer 1850.

Uit een situatieschets van 1927 blijkt dat de boerderij toen eigendom was van C. Van der Ham. Zijn perceel grensde aan St. Antonius Hove, het ziekenhuis dat nu in Leidschendam is gevestigd. Door de uitbreiding van het ziekenhuis is het grootste deel van die boerderij in 1930 afgebroken. Alleen het huidige brugwachtershuisje is blijven staan. Tot 1972 was het huisje eigendom van de Rooms katholieke kerk.

Oude Tolbrug

Deze brug werd in 1956 in gebruik genomen. Het brugwachtershuisje, dat is opgetrokken uit gele bakstenen, is niet meer als zodanig in gebruik. Opvallend zijn de hardstenen borstwering en het siermetselwerk aan de kant van de brug. Voor het puntdak is gebruik gemaakt van een bedekking met rode dakstenen.

Alternatief gebruik

Voor het behoud van de brugwachtershuisjes die leeg (komen) te staan is het beter als naar een andere bestemming wordt gezocht. Gelet op de locatie aan het water zouden beperkte horeca activiteiten een optie zijn. Ook kan worden gedacht aan faciliteiten voor de scheepvaart of een toeristisch informatiepunt voor de gemeente.

Léon van Adrichem

Bronnen: