Haagvaarder 93 (hoofdartikel)
Pleidooi voor de Haagse kranen. Een bericht uit den verre.
Als geëmigreerd bestuurslid wil ik graag de kans aangrijpen om een link te leggen tussen het industrieel erfgoed in Den Haag en dat in mijn nieuwe woonplaats Gent. In mijn korte periode als actief bestuurslid van SHIE was voor mij een van de meest aansprekende dossiers dat van de havenkranen in de Laakhaven. Een directe verbinding met Gent drong zich op toen daar vorige zomer de havenkranen aan de Schipperskaai werden teruggeplaatst als landmarks in de openbare ruimte bij de herontwikkeling van het oude havengebied tot een nieuw stadsdeel.
Inventarisatie kranen
De geschiedenis van de Haagse kranen is onlangs beschreven door de Nederlandse Stichting Erfgoed Kranen (NedSEK) in opdracht van de gemeente Den Haag, Dienst Stadsontwikkeling, die momenteel eigenaar is van de kranen. Tot in groot detail zijn de kranen, hun werking en technische installaties beschreven. Er wordt een onderbouwde waardebepaling gegeven en ook worden aanbevelingen gedaan voor het behoud en duurzaam hergebruik van deze krachtpatsers uit het eind van de jaren ’60. Vooral dat laatste aspect is belangrijk om hun voortbestaan te garanderen. Want hoe geef je zulke niet aaibare monumenten van industrie en techniek een nieuwe functie?
Gentse tegenvoeters
Tot mijn spijt moet ik bekennen dat daar voorlopig in Gent ook nog geen antwoord op is gevonden. De kranen staan als sculptuur in het gebied en markeren de plaatsen waar tussen de nieuwe appartementengebouwen groene parkzones komen. Het behoud van de kranen steunt op twee pijlers: Enerzijds de overtuiging vanaf het eerste begin van de planvorming dat de havenkranen een plaats in het ruimtelijk ontwerp moesten krijgen, anderzijds de robuustheid van de havenkranen zelf.
De Gentse kranen zijn van zulk dik staal gemaakt en goed onderhouden dat zij de komende jaren tot decennia zonder al te veel onderhoud de tand des tijds zullen doorstaan. Toch moet het beheer en onderhoud van de kranen niet onderschat worden. De machinehuizen zijn van minder dik plaatstaal gemaakt en ondanks een recente schilderbeurt is de roestvorming niet te stuiten.
Herbestemming
Daarom ben ik blij dat in het rapport van NedSEK ook aanbevelingen worden gedaan voor een duurzame herontwikkeling met een economische drager. De kranen zijn dan niet alleen iconen die naar het verleden verwijzen, maar gaan ook in het hedendaagse gebruik van het gebied een rol spelen, die economische instandhouding op de langere duur waarborgt. Deze herontwikkelingen vragen echter serieuze investeringen. En laat dat nu het punt zijn waarop veel goede voornemens en wensen sneuvelen.
Zorgvuldige afweging
Het begint hoe dan ook met visie en ambitie. En ook overtuigingskracht en doorzettingsvermogen. Deze elementen zijn essentieel bij alle herontwikkelingstrajecten, en zeker bij het herontwikkelen van havenkranen. In Gent speelde dit ook een belangrijke rol. Hoe ontwikkel je een nieuw stadsdeel terwijl je het industriële karakter van het gebied ook wil behouden. De kade waarop de portaalkranen staan is als openbare ruimte en doorgaande recreatieve route heraangelegd. Rond het havenbekken is een promenade ontstaan die een verbindende rol in het nieuwe stadsdeel vormt. Bij de heraanleg van de kade is zoveel mogelijk het oude karakter behouden. De kasseien van het wegdek, maar ook de stalen rails en kabelgoten voor de kranen. Daarmee is het ruwe industriële karakter van het gebied niet weggepoetst, maar gebleven. Het zijn die details die uiteindelijk de samenhang en uitstraling van het gebied bepalen. Daarbij moet het uitgangspunt zijn dat je het gebied als geheel ontwikkelt, waarbij zorgvuldig nieuwe en oude elementen in evenwicht tot een nieuwe woon-, werk- en leefruimte worden samengesmeed.
Ik hoop van harte dat we ook in Den Haag met succes de Conrad-Stork kranen in de openbare ruimte kunnen behouden. De Haagse kranen zijn namelijk prachtig en uniek in hun vormgeving en voorkomen. Ze behoren tot de mooiste voorbeelden van havenkraanarchitectuur ter wereld en zijn 6 jaar ouder dan die in Gent…
Matthias Benjamins
Bronnen:
www.oudedokken.be
G. Jacobs, “Conrad-Stork kranen, Laakhaven, ’s-Gravenhage, omschrijving en waardeoordeel”, NedSEK, Bergen 2016.
