Haagvaarder 85 (hoofdartikel)

Thabur – Rubli – Blik – Ruton
Van technische handelsmaatschappij naar elektrische apparaten fabriek

Het bekende merk Ruton ‘met de bison’ begon met Joseph Blik. Hij kreeg zijn opleiding begin 20ste eeuw in de zilver- en diamantindustrie, maar koos ervoor om zich te bekwamen in de elektrotechnische industrie, een voor die tijd – rond 1915 – nieuwe en innovatieve sector. Na enige jaren ervaring bij de firma Bouwens & Vorkink in Amsterdam (o.a. verkoopbureau van Heemaf producten) besloot Joseph om voor zichzelf te beginnen. Hij werd directeur van de Haagse handelsfirma Thabur aan de Annastraat, waar toen 5 mensen werkten. Zes jaar later waren dat er al 50 en bij de verhuizing in 1934 naar de Zuilingstraat had de firma 100 werknemers. In die periode startte de van oorsprong groothandel in elektrotechnische artikelen met het produceren van huishoudelijke apparaten, zoals stofzuigers en verlichtingsartikelen. De apparaten werden geassembleerd in de metaalwarenfabriek aan de Waldorpstraat en in de Warmoezierstraat werden de ornamenten gefabriceerd, zoals lampenkappen en de verkoop vond plaats in de magazijnen aan de Zuilingstraat. Dit betekende een grote uitbreiding van de firma, in 1938 werkten er ruim 400 mensen. Deze sterke uitbreiding – middenin de crisistijd – trok de aandacht van de politiek. Wethouder Buurman verzocht Blik zelf te gaan produceren en zo mensen aan het werk te helpen, met steun van de gemeente. Zo werd in 1940 de productie van stofzuigers van de grond getild.

De joodse eigenaar Blik en zijn gezin belandden in 1941 in een concentratiekamp, overleefden de oorlog en keerden berooid terug in Den Haag. Het handelsgedeelte van het bedrijf was verkocht en ging onder de naam Thabur door. Blik kocht het productiedeel met moeite terug. Er waren nog maar weinig machines over en ook nauwelijks personeel. Het bedrijf ging verder onder de naam Elektrische Apparaten- en Metaalwarenfabriek Rudolf Blik nv (vernoemd naar zijn zoon). De eigenlijke oprichting vond plaats in 1947. Toen waren er alweer 300 mensen in dienst. Er werd gewerkt aan export naar Zweden, Zuid Afrika, Italië, Canada en België.

Grote diversiteit producten

Rudolf Blik was minder een fabriek dan de naam aangaf. Veel producten werden maar gedeeltelijke vervaardigd. Het assortiment was groot: elektrische huishoudelijke apparaten, elektromotoren, huis-, motor- en fietsverlichting, oliehaarden, bureaulampen, centrifuges, dierenreinigers,koffiemolens, melkkokers, mixers, strijkijzers, stofzuigers, straalkachels, ventilatoren, vloerboenders, wasmachines en wringers. Aanvankelijk werden er veel strijkijzers geproduceerd tot 24.000 in het eerste jaar van het bestaan. Vanwege grondstoffenprobleem konden er slechts 3.000 stofzuigers worden gemaakt. Deze producten zorgden samen voor de helft van de totale omzet. Na 1947 kwam de productie van stofzuigers echt op gang. Tegelijkertijd werd de productie van niet-elektrische apparaten gestopt. Het assortiment werd wel uitgebreid met elektrische straalkachels, die verkocht werden onder de merknaam RUTON – samentrekking van Rudi (olf) en Tonnie (zoon en dochter van Joseph) Blik. In 1951 werd geconstateerd dat de fabriek aan Waldorpstraat te klein was. Na een doorlichting van de fabriek werd in 1953 besloten een nieuwe fabriek te bouwen op het nog jonge industrieterrein bij de groothandelsmarkt, de huidige Televisiestraat. In het oude gebouw bleven de stamperij, draaierij, tekenkamer en het laboratorium. De nieuwe fabriek, een juweeltje van wederopbouwarchitectuur, kreeg een zeer open karakter met grote productiehallen en een fraai front aan het Laakkanaal. Eind jaren 50 werkten er ca. 660 werknemers bij Ruton en werd er nog een beperkt aantal producten gemaakt, zoals strijkijzers, stofzuigers en centrifuges. In 1960 was 70% van de productie voor de export bestemd.

Ruton ondergeschoven bij Philips

In 1958 ging Joseph Blik in gesprek met Philips over de toekomst van Rudolf Blik NV. Hij zag voor het bedrijf grote problemen opdoemen door de recessie, de komst van de EEG en het openstellen van de Europese markt. Blik vond dat er een kapitaalkrachtiger bedrijf nodig was. In 1959 gingen de aandelen Blik en het merk Ruton over naar Philips, dat Blik vooral zag als stofzuigerfabrikant met veel know-how. Philips maakte handig gebruik van deze kennis om Rutons concurrent Erres (van der Heem) een paar jaar later ook over te nemen.

Koos Havelaar

Bronnen:

• Persoonlijkheden in het koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld, Amsterdam 1938, p. 155.
• T. de Rijk, Het elektrische huis, Rotterdam 1998.
• Het Binnenhof, 19 januari 1960.