Haagvaarder 79 (hoofdartikel)

Nieuw in Oud
Herbestemming industrieel erfgoed in de Haagse regio

Voor het voortbestaan van industrieel erfgoed is een functie, de oude of een nieuwe, van cruciaal belang. Zolang de toekomstige functie onduidelijk blijft, is behoud van het industriële verleden ongewis en is dat zeker op langere termijn. Dan is de volgende stap welke functie is er voorhanden en past deze in het complex dat zich aandient. In de nieuwe SHIE-publicatie passeren 20 voorbeelden van geslaagd hergebruik van industrieel erfgoed de revue.

Onderdeel van het DNA van de stad

Het boek opent met een uitgebreid artikel van Job Roos, architect en universitair docent aan de TU Delft, die een interessante inkijk geeft op het Haagse industrieel erfgoed. Hij schetst de historische ontwikkeling van de industrie in de stedelijke context, aanvankelijk verweven met de morfologie van de stad. Pas na 1900 komt hierin verandering wanneer aan de randen van de stad de industriegebieden Laakhaven, Scheveningse haven, Binckhorst, Fruitweg en Plaspoelpolder verrijzen. Het zijn gebieden die niet meer in de stedelijke structuur passen en naar de stad toe ook maar matig zijn ontsloten. De vroegste fase van de industriële ontwikkeling is, ondanks veel sloop, nog wel te herkennen in de stadsplattegrond. Soms zijn het gebouwen, maar vaak ook verborgen complexen of terreinen.

Zij horen tot het DNA van Den Haag en zijn van belang voor de toekomstige transformatie van de stad. Bij dit proces zijn er dilemma’s te overwinnen zowel bij de ontwikkeling als de waardering van het erfgoed. Dit is dé actuele opgave van de stadsontwikkeling. Hierbij speelt dat ook de duurzaamheid van het gebouw een steeds sterkere rol krijgt en uiteraard zijn daarbij de gebruiksmogelijkheden van groot belang.

Herbestemming en immaterieel erfgoed

Na deze inleiding volgen een twintigtal voorbeelden van hergebruik van industrieel erfgoed in de Haagse regio. Dit laatste is van belang om te vermelden, want de SHIE heeft nog steeds een focus op de hele regio. De economische ontwikkeling van Den Haag is namelijk niet los te zien van de omliggende gemeenten. Veel van de bedrijven, die ooit in Den Haag starten waaierden uit over de regio, maar deze regio leverde ook zelf interessante economische activiteiten die bijzonder relevant zijn en aandacht verdienen.
Hergebruik is de belangrijkste voorwaarde om de herinnering aan het industriële verleden levend te kunnen houden in de stad. Dit als belangrijk onderdeel van ons gezamenlijk cultuurhistorisch verleden. Dat is het achterliggende idee voor de SHIE. Van belang is echter wel om te constateren dat het niet alleen om de gebouwde historie gaat, maar ook om de fabrieksproducten, machines, bedrijfsarchieven en vooral ook om de verhalen van mensen die actief waren binnen de industrie. In de 20 jaar van haar bestaan heeft de SHIE daar steeds aandacht aan besteed. De SHIE-website is daar een goede afspiegeling van.

Inspiratie voor meer

Het boek geeft door de tijd heen een bijzondere reeks van markante voorbeelden van herbestemming. In de nabije toekomst zal herbestemming hoog op de agenda staan van bestuurders, architecten en vele anderen. Daarbij kunnen deze ‘gouden’ twintig een goed referentiekader vormen voor iedereen die in de Haagse regio betrokken raakt bij herbestemming van (industrieel) erfgoed. Het is slechts een selectie, die met gemak met enkele tientallen valt uit te breiden. Zeker is dat herbestemming inmiddels vaste voet heeft gekregen in de bouwpraktijk, maar bij het maken van de juiste afwegingen zullen wij als SHIE toch altijd over de schouder van de betrokkenen blijven meekijken en natuurlijk ons steentje bijdragen.

Koos Havelaar
Voorzitter SHIE