Haagvaarder 69 (hoofdartikel)

Elke druk op het knopje, één lepel suiker in uw kopje!
Den Automatischen Suikerpot, een Haagse uitvinding

Wie de jaren zestig heeft meegemaakt kent hem vast wel, die handige blank metalen suikerpot: je drukte op een knopje en daarmee kwam uit het schuifje aan de andere kant een hoeveelheid suiker in je kopje terecht. Maar weet u ook, dat dit een Haagse uitvinding is uit de jaren dertig? De uitvinder, zijn familie en de productie van deze Haagse vinding staan hier centraal.

Koperslager

Johannes Martinus Maria van den Broek(1896) was van huis uit koperslager en had, aanvankelijk in de Van Kinsbergenstraat en een paar jaar later op Elandstraat 107A, een ‘fabriek van koper-, nikkel-, tin- en bronswerk’. Hij was een creatieve man, die onder andere hekwerken, kroonluchters en kaarsenstandaards vervaardigde.

Uitvinding

In zijn militaire diensttijd werkte van den Broek in de wapenkamer. Volgens de overlevering kwam hij daar op het idee voor het schuifsysteem van de suikerpot. In het octrooi, wat in 1931 werd aangevraagd, werd zijn uitvinding omschreven als een ‘Inrichting voor het regelbaar afgeven van poedervormige of korrelige stoffen’. Twee jaar later werd het octrooi afgegeven. Naar aanleiding hiervan beschreef Het Vaderland deze ‘aardige uitvinding’ als een ‘suikerpot, waarbij de lepel overbodig is geworden… Door één maal op dien knop te drukken, komt er uit de bus een hoeveelheid van één lepeltje suiker,..’ Dezelfde krant maakte een jaar later melding van de opening van ‘een showroom met kantoor’ aan de Witte de Withstraat 18, aansluitend op de fabriek, die zich aan de Elandstraat bevond.

Internationaal Haagsch product

De automatische suikerpot vond zijn weg door het gehele land en sierde blijkbaar ook de theetafel van het KLM kantoor in Amsterdam. De Indische Maharadja van Patiala, die hier in september 1935 op bezoek kwam, was blijkbaar zo geïmponeerd door dit handige apparaat, dat hij zich in verbinding stelde met Van den Broek en ‘24 verzilverde automatischen suikerpotten in étui’ bestelde voor zijn hofhouding.

Opvolging

Van den Broek was pas 45 jaar oud toen hij in 1941 overleed. Zijn weduwe zette de zaak voort, waarbij de dagelijkse leiding in handen kwam van schoonzoon Frans van den Berg.
Het model van de suikerpot veranderde gaandeweg, van recht opgaand naar een uitlopend bovendeel, waardoor de inhoud flink vergroot werd. Tien jaar later trad ook zoon Toon officieel toe tot het bedrijf. Samen met zijn zwager zette hij de firma voort als ‘Metaalwarenfabriek Bebro v/h J.M.M. van den Broek’. Bebro was een samentrekking van de namen van de compagnons v.d. Broek en v.d. Berg.

Familiebedrijf

Een flink aantal familieleden, die ook allemaal in de buurt woonden, werkten mee in het bedrijf. Toon maakte o.a. vakkundig de stempels voor het vormen van de suikerautomaten. Frans stanste de verschillende onderdelen en werkte ook aan de forceerbank. De verschillende onderdelen werden van koper vervaardigd en kregen daarna een nikkelbad.
Door de jongste zoon Johan werden de potten gepolijst, een smerig karwei in het zogenaamde polijsthok. Dochter Riet en haar schoonzus Cor, de vrouw van Toon, zetten met klinknageltjes de oortjes aan de potten. Ook verpakten zij de suikerpotten, eerst in vloeipapier en daarna in een doosje. Hun kinderen speelden op het plaatsje tussen de woning en winkel aan de Witte de Witstraat en de fabriek aan de Elandstraat. Daarnaast waren er een paar personeelsleden, die jarenlang voor de firma werkten, eigenlijk was het één grote familie.

Afloop

Duizenden potten vonden hun weg onder andere via de groothandelaar J.W. Goessens uit Amsterdam. Aan het eind van de jaren vijftig nam hij de zaak over en zette die aanvankelijk voort onder de naam Bebro. Vijf jaar later, in 1963, werd het bedrijf verplaatst naar de Korte Vleerstraat. Hier zette Goessens onder de naam JeWeGo de productie van suikerpotten tot 1973 voort.
Door de grote variatie aan modellen, materiaal en makers is de automatische suikerpot inmiddels een geliefd verzamelobject geworden.

Jannie Havelaar

Met dank aan:
dhr. A. van den Broek, mw. G. van den Broek-van den Berg, mw. E. Okhuijzen-van den Berg, Mw. T. van Oosten-Diekman, mw. Y. Polderman-van den Broek en mw. C.M. Wever

Bronnen: