Haagvaarder 113 (hoofdartikel)

Philips Telecommunicatiefabriek Televisiestraat

In het Uitbreidingsplan Fruitweg uit 1954 wordt het gebied rondom de Fruitweg tot industrieterrein bestemd. Al in de jaren 30 vestigden zich hier enkele bedrijven aan de spoorwegkant. Met het Uitbreidingsplan kwam ook de overzijde van de Fruitweg en het aangrenzende terrein in aanmerking als bedrijventerrein. De straten van het industrieterrein kregen namen die aan de techniek waren ontleend. De Philips Telecommunicatiefabriek aan de Televisiestraat vestigde zich in 1958 als een van de laatste grote bedrijven in de industriewijk.

Start telecommunicatiefabriek

Het begin van de telecomtak van Philips lag bij de Nederlandsche Seintoestellen Fabriek (NSF) opgericht in 1929 in Hilversum. In de jaren 30 kreeg Philips een belang in het bedrijf en dat leidde in 1947 tot de naamswijziging Philips’ Telecommunicatie Industrie (PTI). Vlak na de oorlog werd het Haagse telecommunicatie onderdeel van Siemens genationaliseerd en overgenomen door de NSF, als een soort genoegdoening voor geleden oorlogsschade. Het bedrijf was gevestigd aan de Stortenbekerstraat, er werden voornamelijk telefooncentrales vervaardigd. Verder waren er nog vestigingen aan de Rijswijkseweg, de Orionstraat, de Wegastraat, de Laan van Meerdervoort en in villa Sandhaghe. Kortom de bedrijfsactiviteiten lagen behoorlijk verspreid over de stad.

Nieuwe fabriek

Door de grote toename van het aantal telefoonaansluitingen in Nederland, in 1955 een verdrievoudiging ten opzichte van 1945, namen de werkzaamheden van de PTI sterk toe. De oude fabriek voldeed niet meer aan de moderne eisen van productie en was inmiddels veel te klein geworden. In het nieuwe industriegebied Fruitweg kon PTI een nog vrij liggende kavel aan het eind van de Fruitweg in gebruik nemen.

Ontwerp architectenbureau D. Roosenburg, Verhave en Luyt

De Haagse architect Dirk Roosenburg (1887-1962) was vanaf 1919 de vaste architect van Philips. Hij noteerde zelf op zijn ‘werkenlijst’ 40 Philipsopdrachten. Roosenburg ontwierp vooral de representatieve gebouwen en adviseerde de directie en het bouwbureau. Zijn handelsmerk was een stijlvolle en zakelijke vormgeving, o.a. te zien in het hoofdgebouw van Philips aan de Emmasingel, nu de Admirant, en de er tegenover staande Lichttoren, het icoon van Philips-Eindhoven.

Televisiestraat

Voor Den Haag ontwierp Roosenburg een 35 m hoge fabrieksflat bestaande uit zes verdiepingen. Vijf verdiepingen waren bestemd voor de productieafdelingen en magazijnen. Op de bovenste etage aan de Fruitwegzijde was een grote kantine met terras met aan de achterzijde kantoren.
In het complex kwamen de verspreid over de stad gelegen werkplaatsen en magazijnen van Philips samen. Op de begane grond was aan de zijkant een uitstekende luifel op de achterste hoek geplaatst met een expeditieperron. De lange zijgevels zijn glazen vliesgevels, samengesteld uit vierkante ramen, die op de verdiepingsvloeren blauw zijn dichtgezet. Op het terras van de bovenste etage loopt de staalconstructie van het gebouw door. Tegenwoordig is deze open constructie overbouwd door de kas van Urban Farmers.
De beide kopse kanten van het gebouw zijn tamelijk gesloten, alleen de beide trappenhuizen hebben een glasgevel, de rest is een breed bakstenen muurvlak met smalle raamdelen. De gele bakstenen samen met de blauwe glasstroken geven het gebouw een zeer markant karakter.
In 1978 en 1985 volgden in laagbouw nog uitbreidingen achter de industrieflat langs het  Laakkanaal. Ook de voormalige Rutonfabriek verderop werd bij het complex getrokken. Op het voormalige Philipsterrein ligt nu een woonwijk met aan de Televisiestraat bedrijfsruimten.

Bedrijfsverzamelgebouw

In 1994 eindigde de Philips productie in de Televisiestraat, er werkten toen nog 750 mensen. In 1998 kreeg de fabriek de functie van bedrijfsverzamelgebouw, onder de naam De Schilde. Het werd geen succes. Een nieuw groots opgezet project volgde in 2016 waarbij Urban Farmers een prominente rol speelde. Zij bouwden op de bovenste etage een kas en op de etage er onder kwamen kweekruimte voor vissen. Per januari 2017 heeft het gebouw de naam The New Farm met als thema verticale stadslandbouw. Na het failliet van Urban Farmers lag het een tijd stil en haperde de voortgang. Inmiddels staat The New Farm ‘weer’ op de kaart.

Koos Havelaar

Bronnen:

• D. van Hoogstraten, Dirk Roosenburg, Rotterdam 2005.
• R. van der Schaaf (hoofdred.),Overschakelen. Het verhaal van Philips’ Telecommunicatie Industrie, Laren 2014.
• C. Steijger, Veertig jaar Telefonie, Hilversum 1986.