Haagvaarder 81 (hoofdartikel)

Koninklijke Nederlandse Pianofabriek J.F. Cuijpers, Westeinde 37

Tachtig jaar lang werden er aan het Westeinde door de familie Cuijpers piano’s vervaardigd. Rond 1910 wel zo’n 300 stuks per jaar. Niets is er overgebleven van deze fabriek. Enkel staat er nog wel eens een Cuijpers-piano te koop. Ook is er slechts zeer spaarzaam gepubliceerd over dit bedrijf. Tijd om in dit manco te voorzien.

Familie Cuijpers

Johannes Franciscus Cuijpers (1809-1881) was de kleinzoon van de veel bekendere Haagse vioolbouwer Johannes Theodorus Cuijpers (1724-1808). Deze vestigde zich rond 1750 in Den Haag. Zijn violen zijn nog immer zeer gezocht en uiterst kostbaar. Twee van zijn kinderen waren ook instrumentenbouwer, waaronder Johannes Bernardus Cuijpers (1781-1840), de vader van Johannes Franciscus. Vermoedelijk is hij begonnen piano’s te vervaardigen. Al in 1834 adverteerde hij als “verkopers en stemmer van piano’s” en in 1835 adverteerde hij in het Journal de La Haye met “piano’s construits dans ses ateliers”. Het bedrijf is dan gevestigd aan de Kalvermarkt. Een paar jaar later werd er een nieuw bedrijfsgebouw neergezet, achter het pand Westeinde 37 en staande aan de Korte Vleerstraat, nu en ook toen wel de Kromme Elleboog genoemd. Het pand kreeg op de indrukwekkende voorgevel het jaartal 1836. De toonzaal was vanzelfsprekend aan het Westeinde. Op de begane grond aan de Korte Vleerstraat was het magazijn en de werkplaats was daarboven. In 1840 overleed J.B. Cuijpers. Kort daarvoor nam J.F. Cuijpers het roer al over. Dit valt af te leiden uit het feit dat hij in 1864 zijn 25-jarig jubileum bij het bedrijf vierde.
Ondertussen was in 1849 het predicaat Koninklijke verleend aan het bedrijf.

Vele prijzen

Na 1850 nam de kwaliteit van de piano’s blijkens de recensies duidelijk toe. Er werden toen ook vele prijzen gehaald op de diverse landelijk én internationale tentoonstellingen.
J.F. Cuijpers zelf was duidelijk ‘arrivé’ in Haagse kringen. Hij vervulde bestuursfuncties in de muziekwereld, bij diverse stichtingen verbonden aan de RK-kerk en hij was lid van de Vereeniging ter Bevordering van Fabriek- en Handwerk-Nijverheid in Nederland.
In 1861 was het groot feest bij het bedrijf. Toen kwam de 1.000-ste piano gereed. De productie zou echter nog stijgen, omdat Cuijpers zich vanaf die jaren ook op de Indische markt ging richten. Het bedrijf groeide en telde rond 1870 zo’n twintig werknemers.

Nieuwe producten

In 1878 kwam Cuijpers heel innovatief met de Polychord op de markt. Dit instrument is een hulpmiddel voor het stemmen van piano’s, uitgevonden door J.C.H.M. Denie, oud-assistent-resident in Indië. Ook vervaardigde het bedrijf de Audiphone, een negentiende-eeuws gehoorapparaat. Verhuur van piano’s en import van Amerikaanse harmoniums waren nevenactiviteiten van het bedrijf.

Op naar 8.000 piano’s

J.F. Cuijpers overleed in 1881 waarna zijn zoon Joseph Marie Ignace Cuijpers de leiding overnam. 1884 was een rampjaar voor het bedrijf. Een fel uitslaande brand vernietigde zowel de werkplaatsen als de voorraad. Ondanks deze tegenslag ging de groei van het bedrijf onverminderd voort en in 1901 werd de 5.000-ste piano afgeleverd en in 1911 gevolgd door de 8.000-ste piano. Dit werd grootst gevierd en kenbaar gemaakt aan het grote publiek met een reclameluchtballon voor het bedrijf boven Den Haag.

De laatste jaren

Toen brak de Eerste Wereldoorlog uit, met de tegenwoordig toch wel onderschatte kwalijke gevolgen voor Nederland. In 1916 werd het bedrijf te koop gezet. Vermoedelijk lukte de verkoop niet en in 1917 nam L.C. Jacobi, de toenmalig bedrijfsleider, de voorraden over. Jacobi vestigde zijn winkel aan de Regentesselaan 123. J.I.C. Cuijpers verliet de panden, waarna het bedrijfspand aan de Korte Vleerstraat door de NV Industrie en Handelsmij Melior, fabriek van radiokasten, werd gebruikt. Het pand werd uiteindelijk rond 1965 stapsgewijs gesloopt. J.I.C. Cuijpers overleed in 1929 en Jacobi in 1949. Pas in 1997 overleed vermoedelijk de laatste man die het bedrijf nog heeft gekend: W.P.J de Liefde, op 98-jarige leeftijd. Hij trad in 1913 in dienst bij Cuijpers.

Hans Klomp