Haagvaarder 121 (hoofdartikel)

Hamburger – Zuid-Hollandsche Pletterijen – Uzimet

De loodfabriek Uzimet aan de Delftse Vliet in Rijswijk bestaat al meer dan117 jaar en is een verrassend modern bedrijf. Het bedrijf startte in 1906 als afsplitsing van de bekende Utrechtse loodpletterij en buizentrekkerij Hamburger, ooit de grootste loodpletterij van Nederland, die in 1866 werd opgericht.

Aan het water

Na een familieruzie vertrekt David Hamburger jr. uit het Utrechtse familiebedrijf en begint onder de naam Zuid-Hollandsche Pletterijen een loodpletterij in Rijswijk. De keuze valt op een terrein naast de verffabriek Hopax aan het water. Een ideale locatie, want zo kon de grondstof, gebruikt lood, via het water worden aangevoerd. In 1906 vraagt hij een vergunning aan. Hiertegen tekent de boer van het aangrenzende weiland bezwaar aan uit angst dat zijn vee door de uitstoot van loodas wordt vergiftigd. Hamburger weet dit te weerleggen en krijgt zijn vergunning. Naast de aanwezige villa op het terrein, die dienst gaat doen als kantoor bouwt hij een bedrijfshal. Op deze locatie bevindt zich nog steeds de loodpletterij, nu onder de naam Uzimet. De villa en de oude hal zijn inmiddels aangevuld met nieuwe hallen.

Product

De fabriek start met het pletten van lood en het trekken van buizen. Ook verrijst er een staniol-inrichting: een machine waarmee zeer dun bladtin of tinfolie geproduceerd kan worden. Dit laatste materiaal vond zijn weg vooral naar de verpakkingsindustrie.
Lood is een zacht donkerblauw-grijs metaal, is buigzaam en kneedbaar en bij kamertemperatuur een slechte geleider van elektriciteit. Een uitzonderlijke kwaliteit is dat lood zeer corrosiebestendig is en wel 75 jaar mee kan. Bladlood wordt uiteindelijk het belangrijkste product van het bedrijf.

Bladlood is gewalst lood dat onder andere toepassing vindt als waterkering in bouwkundige constructies, zoals in muren, boven kozijnen, op daken en rondom dakkapellen, daar waar verschillende materialen op elkaar aansluiten. In de gezondheidszorg worden loodplaten gebruikt voor bescherming tegen bijvoorbeeld röntgenstraling door verwerking van het materiaal in wanden. Ook in kerncentrales maakt men gebruik van lood ter bescherming tegen straling. Lood is een zwaar metaal en kan derhalve in blokvorm dienen als ballast in schepen en in contragewichten van bruggen en heftrucks.

Ontwikkeling

Tot de Tweede Wereldoorlog ontwikkelt het bedrijf zich voorspoedig. In de oorlogsjaren wordt de fabriek door de Duitsers geheel ontmanteld mede vanwege de joodse achtergrond van de familie Hamburger. Alle machines verdwijnen naar Duitsland. In 1945 pakken de nabestaanden de draad weer op en bouwen het bedrijf opnieuw op. De firma staat dan onder leiding van tante Alida (1893-1976) en neef David (1904-1970). In 1952 wordt al weer een nieuw loodwalswerk geïnstalleerd, op dat moment een toonaangevende machine in Europa.
De loodpletterij komt in 1972 in bezit van de Utrechtse firma Hamburger, beide bedrijven staan dan te boek onder de naam Hamburger. Enkele jaren later, in 1976, komt er al weer een scheiding in de activiteiten. De Rijswijkse vestiging verzorgt voortaan de productie van bladlood onder de naam Uzimet (Utrechtse ZinkMetaal). Vanuit Utrecht zet de familie onder de naam Hamburger tot 1987 de handel voort, de loodproductie daar stopt.
In 1988 sluit Uzimet zich aan bij de internationaal opererende Calder Group met vestigingen in Duitsland, Frankrijk, Ierland en Groot Brittannië. De Calder Group is de grootste bladloodproducent van Europa. De raffinaderijen van lood bevinden zich in Ierland en in Rijswijk. In 2006 viert Uzimet het 100-jarig bestaan, er werken dan 40 mensen.

Rijswijkse industrie

De loodpletterij vormt een bijzonder productiebedrijf in de Rijswijkse regio, waar men meer gewend is aan vooral dienstverlenende en lichte productiebedrijven, zoals in de Plaspoelpolder. Dat leverde daardoor rond 2008 bij een uitbreiding en de hiermee samenhangende installatie van een naverbrandingsinstallatie in de onderhandelingen voor subsidie enige wrijving op met de gemeente Rijswijk. Deze installatie zorgt ervoor dat de stank in de omgeving sterk is verminderd en sindsdien in zeer goede relatie staat tot de omwonenden. Inmiddels is de fabriek sterk uitgegroeid met een omvang van de bedrijfsoppervlakte van ca. 8.000 m² en een jaarproductie van 16.000 ton lood.

Koos Havelaar

Bronnen:

• Gesprek met Maurits Blok, salesdirector Uzimet bij bedrijfsbezoek op 12 september 2023.
• J.C. Bottema, In Rijswijks vaarwater, acht eeuwen bedrijvigheid op en
  langs de Vliet, Rijswijk 1989.
• L. Knipscheer-Hamburger, familiegeschiedenis Hamburger.
• AD/HC, 17 januari 2008
• https://nl.wikipedia.org/wiki/Lood-_en_Zinkpletterij_Hamburger
• https://uzimet.nl