tekst op bord:
Op landgoed Oosterbeek
zat van 1935 tot 1940 de 'Filmstad' van Loet Barnstijn. Daarna gebruikte
de Duitse U.F.A. de studio's, tot een Engels bombardement dit in
1944 beÎindigde.
een bericht van:
Stichting Vrienden
van het Haags Filmhuis
locatie:
Benoordenhoutseweg,
Park Oosterbeek
|
Een Haagse filmtycoon in park Oosterbeek
Een argeloze wandelaar in park Oosterbeek heeft geen idee
dat zijn voeten zich voortbewegen over historische filmgrond.
Hoogstens zal hij zich verbazen over de wat wonderlijke
bouwsels aan de rand van het park. Dat deze bouwsels de
restanten zijn van een complete filmstudio zal ongeloof
wekken. Dit ongeloof wordt nog groter als men weet dat Den
Haag een heuse speelfilmfilmindustrie heeft gekend. Aan
de Haagse filmproduktie is onlosmakelijk de naam verbonden
van Loet C. Barnstijn (geboren in Enschede in 1880 - overleden
in New York in december 1953). Hij begon zijn loopbaan in
de film als bioscoopexploitant. Zo bezat hij van 1915 tot
1921 een aantal bioscopen in de Boekhorststraat in Den Haag.
In 1916 begon hij zijn eigen filmverhuurkantoor: HAP Film,
gevestigd aan de Hoefkade. Barnstijn wist de verhuurrechten
van de grote Amerikaanse filmproducenten binnen te slepen.
In februari 1918 werd Barnstijn de eerste voorzitter van
de Bond van Bioscooptheaters (de latere Bioscoopbond). In
het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw richtte
de Haagse filmtycon de Loet C. Barnstijn Filmstudio en Laboratium
NV op.
De Loetafoon was ook van Barnstijn
In 1927 maakt Barnstijn in de studio's van Warner Bros in
de VS voor het eerst kennis met de geluidsversterking bij
de film. Hij koopt enkele patenten voor geluidstechniek
in de VS en laat in Nederland zijn eigen Loetafoon ontwerpen:
een mechanische koppeling tussen de filmprojector en platenspeler
waardoor synchronisatie tussen beeld en geluid mogelijk
werd. De Loetafoon werd gemaakt in samenwerking met Philips.
De première van de Loetafoon was op 31 januari 1929
in Utrecht. Amper een jaar later waren reeds 250 bioscopen
in Nederland voorzien van de Loetafoon. Enkele jaren later
kreeg de Loetafoon al stevige concurrentie van het optische
geluidsspoor op de filmband.
Benoordenhoutseweg
met ingang van
park Oosterbeek
Tweede filmstudio
van Nederland
Barnstijn bouwde in 1935 tussen de eeuwenoude bomen van het landgoed Oosterbeek
(achter Clingendael) zijn Filmstad: de tweede moderne filmstudio van Nederland
(Cinetone in Duivendrecht was in 1933 de eerste). Op 12 oktober 1935 werd
Filmstad op het landgoed Oosterbeek geopend. Bij de opening waren de ministers
van Handel, Nijverheid en Scheepvaart en van Binnenlandse Zaken aanwezig.
De opening werd door het Polygoon-bioscoopjournaal gefilmd. Op Oosterbeek
waren twee opnamehallen gebouwd, een geluidsstudio, technische werkplaatsen,
een filmkluis, een transformatorstation en diverse kantoren. In de nieuwe
studio's werd onder meer de film Merijntje Gijsen opgenomen naar het beroemde
gelijknamige boek van A.M. de Jong. Loet Barnstijn mocht zich een Nederlandse
filmtycoon noemen.
Benoordenhoutseweg,
landgoed Oosterbeek met
de gebouwen
van 'Filmstad', oktober 1945
Een Engels bombardement was
het einde van Filmstad
Toen in mei 1940 de Duitsers Nederland overvielen verbleef Barnstijn in
de Verenigde Staten. Als joodse man had hij daarmee het geluk aan zijn
zijde. Minder gelukkig was zijn Filmstad. De studio werd door de Duitsers
gekocht en aan de UFA overgedragen. Deze bekende Duitse filmmaatschappij
maakte onder meer de nazifilm Rembrandt van regisseur Hans Steinhoff in
Filmstad. Daarnaast gebruikten de bezetters het landgoed om V1's en V2's
af te monteren. In april 1944 vonden de Engelsen het welletjes en werd
een bombardement op het landgoed uitgevoerd. Hierbij werd een groot deel
van Filmstad vernield. Wat er nog restte van de bebouwing kreeg na de
Tweede Wereldoorlog een andere bestemming. Barnstijn kwam in 1945 terug
naar Den Haag en begon in het voormalige filmhuis van Filmstad een verhuurkantoor
voor Amerikaanse speelfilms. In 1950 ging hij terug naar de VS. In Den
Haag bleef de naam Filmstad nog heel lang verbonden aan een aantal voetbalvelden
die aan de rand van park Oosterbeek waren gesitueerd.
Kennis aan Barnstijn/Filmstad?
Zijn er mensen die nog herinneringen hebben aan Loet Barnstijn
of zijn Filmstad?
Het filmfestival Film by the Sea wil in september 2004 een
programma brengen over Barnstijn. Ook bestaan er plannen
voor een tv-documentaire over deze Haagse filmtycoon.
|