Bericht 104
 
 

 

tekst op bord:

Hier lag vroeger het exercitieterrein van de Alexanderkazerne; tussen 1953 en 1996 stond hier het Stadhuis van Den Haag.

een bericht van:

VVE Crescent-gebouw

locatie:

Burgemeester de Monchyplein

 


 

Het Stadhuis uit 1953

Op de plaats waar nu het Burgemeester de Monchyplein ligt met diverse vormen van nieuwbouw stond tot 1995 het stadhuis van Den Haag. Daarvoor werd de ruimte in beslag genomen door een exercitieterrein van een kazerne.

 

 

 

 

 

Het Nieuwe Stadhuis in 1957 (foto: Dienst voor

de Stadsontwikkeling; Haags Gemeentearchief)

 

Alexanderkazerne en exercitieterein.

De Alexanderkazerne (vanaf het de Burgemeester de Monchyplein aan de overkant van de huidige Burgemeester Patijnlaan / zie ook bericht nummer 105 ) werd gebouwd tussen 1841 en 1848. Al spoedig blijkt op een ongelukkige plek, want de grote kazerne snijdt de wijk 'Archipelbuurt' af van de rest van de stad. Die stad komt door uitbreidingen wel dichterbij, maar stuit daarbij als het ware op de kazerne. Op de plaats waar nu het Burgemeester de Monchyplein ligt lag een open veld dat gebruikt werd als exercitieterrein voor de cavalerie die in de kazerne gelegerd was.

Exercitieterrein

Met paarden en geschut oefenden de huzaren van de Alexanderkazerne. Vooral wanneer het flinke tijd regende kwam het niet zelden voor dat paarden en geschut in de modder bleven steken. Drainage van het Alexanderveld werd dan ook door velen gevraagd, maar het kwam er niet van. Ook andere plannen met het Alexanderveld gingen niet door. Zo was er het plan om het veld te bebouwen met kleine huisjes ten behoeve van gehuwde onderofficieren, korporaals, wasbazen en genie-werkers. De huisjes kwamen er wel, maar op en andere plaats (Atjehstraat).

Circusterrein

Het Alexanderveld heeft ook nog enkele keren dienst gedaan als circusterrein. Circus Barnum and Bailey zetten er hun tenten op in het jaar 1901; het Strassburger circus kwam er te staan in 1928 en in 1931 was er circus Sarrasani te vinden.

 

 

Bouwplannen

Al in 1909 maakte stedenbouwer en architect Berlage een plan voor de bouw van een stadhuis op de plek van het Alexanderveld en de Alexanderkazerne. Het idee was: de kazernes (de Alexander-, de Frederiks- en de Oranjekazerne / zie berichten 105, 109 en 132) zouden verplaatst kunnen worden naar een plek achter de Houtrust in de duinen. Dit idee bleek niet levensvatbaar.

In 1929 maakte Berlage samen met architect Limburg een plan voor een stadhuis aan de Groenmarkt. Ook dit ging niet door en nog hetzelfde jaar kwam Berlage weer terug met een plan voor de bouw van een nieuw stadhuis op het Alexanderveld. Ook de Alexanderkazerne en een stuk van de Archipelbuurt zouden dan afgebroken moeten worden. Toen opnieuw dit niet haalbaar bleek maakten de twee heren een plan voor een nieuw stadhuis op de plaats van .. inderdaad, waar nu het huidige stadhuis aan het Spui staat. (in 1927 wees de gemeenteraad deze plek - voorlopig - aan!).

Toch bouwbesluiten voor het Alexanderveld

In 1929 besloot de gemeenteraad toch weer afwijkend van 1927. Op 6 november 1929 kwam de definitieve beslissing het nieuwe stadhuis te bouwen op het Alexanderveld, echter met behoud van kazerne en de bebouwing van de Archipelbuurt.

 

 

 

 

 

 

Eerste proefboring Alexanderveld voor bouw stadhuis

in mei 1930; foto Gemeentearchief

 

Op 5 augustus 1935 kreeg architect Luthmann de opdracht tot bouw (hij was de winnaar van een ideeënprijsvraag). Maar toen kwam de oorlog.

  

 

 

 

 

Het eerste gebouwtje van het nieuwe stadhuis (tekenkamer), foto: N.F.B.; Haags gemeentearchief.

 

En dan nu echt bouwen
Niet eerder dan op 31 maart 1947 kon de eerste spade in de grond. Nadat drie miljoen stenen, 19.000 kubieke meter beton, 2.000 kubieke meter hout en 2,5 miljoen kilo staal volgens het ontwerp van Luthmann tot één geheel waren gevormd, kon op 17 oktober 1953 het nieuwe stadhuis eindelijk officieel geopend worden. Twee vleugels van vijf respectievelijk zes verdiepingen en met een totale vloeroppervlakte van 8.300 vierkante meter boden toen plaats aan iets minder dan 1.500 ambtenaren. Het 'hoofdgebouw' is nooit gebouwd en zo spraken de ambtenaren altijd over gebouw 2 en 3, want gebouw 1 bestond niet.

  

 

 

 

 

 

stadhuis Burgemeester de Monchyplein in 1955; foto: Haags Gemeentearchief

 

  

 

 

 

 

Het stadhuis was voor zien van

paternosters (foto: Meyer, Fotoburo,

Haags Gemeentearchief).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Stadhuis met oorlogsmonument (1960);

(Haags Gemeentearchief); het monument

is later herplaatst bij het Nassauplein.

 

En dan toch weer afbraak

 

 

 

 

 

 

Afbraak van het stadhuis;

foto: R. van Harrewijn,

januari 1996 Haags gemeentearchief

 

 

Veel informatie komt uit: De Archipelbuurt en het Willemspark van E.M.Ch.M. Janson (1977)